Wstęp
Poród to dla wielu kobiet jedno z największych wyzwań natury fizycznej i psychicznej. Ból, lęk, niepewność i zmęczenie to powszechne doświadczenia rodzących i mogą one istotnie wpływać na komfort i przebieg porodu.
W poszukiwaniu naturalnych sposobów na zwiększenie komfortu rodzącej, warto rozważyć aromaterapię, która od 2012 roku jest oficjalnie uznana jako niefarmakologiczna metoda łagodzenia bólu porodowego w standardzie okołoporodowym Ministra Zdrowia.
Choć oficjalnie uznana, aromaterapia wciąż nie jest powszechnie dostępna w polskich szpitalach jako standardowe wsparcie dla kobiet rodzących. Mimo to wiele położnych i douli z własnej inicjatywy stosuje olejki eteryczne, a w licznych placówkach przyszłe mamy mogą przynieść własne olejki i korzystać z nich do inhalacji i masażu.
Czym jest aromaterapia i jak działa w kontekście porodu?
Aromaterapia to forma medycyny alternatywnej wykorzystująca olejki eteryczne pozyskiwane z roślin. Wdychane lub aplikowane na skórę, olejki oddziałują na układ nerwowy, przynosząc ulgę w bólu, lęku i stresie. Warto zaznaczyć, że jest coraz więcej dowodów naukowych na to, że olejki omijają barierę krew-mózg i docierają do tkanki mózgowej poprzez szlak nosowo-mózgowy. Następnie działają na korę mózgową, wzgórze i układ limbiczny w mózgu, gdzie poszczególne składniki olejków wpływają łagodząco na objawy lęku i stresu. Zmniejszają też odczuwanie bólu i wpływają na większe rozluźnienie kobiety rodzącej (a także osób jej towarzyszących ;)).
Badania nad skutecznością aromaterapii w łagodzeniu bólu porodowego i lęku są bardzo obiecujące. Przegląd 33 badań naukowych wykazał, że aromaterapia może być skutecznym uzupełnieniem standardowych metod łagodzenia bólu porodowego.
Kluczowe wnioski z badań:
-
Większość badań potwierdza pozytywny wpływ aromaterapii na zmniejszenie bólu porodowego i lęku.
-
Najczęściej stosowanym olejkiem eterycznym była lawenda, zarówno pojedynczo, jak i w połączeniu z innymi olejkami.
-
Aromaterapia była stosowana na różne sposoby: inhalacja, masaż, kąpiele stóp, baseny porodowe, akupresura i kompresy.
-
Wyniki badań sugerują, że aromaterapia może być bardziej skuteczna w łagodzeniu bólu porodowego niż niektóre techniki relaksacyjne, np. ćwiczenia oddechowe.
Lawenda – olejek eteryczny o szczególnych właściwościach:
Spośród wielu olejków eterycznych, lawenda (Lavandula angustifolia) wyróżnia się silnymi właściwościami łagodzącymi ból i lęk. Jest to też jeden z najlepiej przebadanych olejków eterycznych na świecie. Badania nad tym olejkiem w kontekście porodu potwierdzają, że:
- Inhalacja olejku lawendowego znacząco zmniejsza intensywność bólu porodowego.
- Masaż z olejkiem lawendowym obniża ocenę bólu w fazie aktywnej porodu.
- Masaż z olejkiem lawendowym wykazuje większą skuteczność w zmniejszaniu bólu niż masaż bez olejku eterycznego.
- Lawenda stosowana w różnych formach (inhalacja, masaż, akupresura, kompresy) redukuje lęk podczas porodu.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ! Głównymi składnikami olejku lawendowego jest LINALOOL i OCTAN LINALILU. Te same składniki, choć w różnych proporcjach, znajdziesz również w olejku z szałwii muszkatołowej oraz olejku bergamotkowym. Więcej na temat tych składników możesz przeczytać w tym artykule.
Olejki eteryczne stosowane w łagodzeniu bólu i lęku porodowego:
Oprócz lawendy, inne olejki eteryczne również wykazują obiecujące działanie w łagodzeniu bólu i lęku porodowego. Poniżej przedstawiam listę olejków eterycznych, które były używane podczas badań naukowych i wykazywały właściwości poprawiające komfort rodzącej (zmniejszając ból i lęk):
- Geranium (Pelargonium graveolens)
- Rumianek rzymski (Matricaria recutita)- wymiennie możesz użyć Rumianek niemiecki (Matricaria chamomilla)
- Mięta pieprzowa (Mentha piperita)
- Słodka pomarańcza (Citrus sinensis)- wymiennie możesz użyć olejek grejfrutowy (Citrus paradisi), cytrynowy (Citrus limon), ponieważ wszystkie olejki mają dużo tego samego składnika: limonenu.
- Gorzka pomarańcza (Citrus aurantium)
- Mandarynka (Citrus reticulata)
- Kadzidłowiec (Boswellia carterii.)
- Goździk (Eugenia aromatica)
Warto podkreślić, że metodologia badań naukowych, na których bazowałam pisząc ten artykuł, obejmowała wąski wachlarz parametrów takich jak ból i stres. Z innych badań nad olejkami eterycznymi wynika również, że wykazują one znaczący wpływ na poprawę nastroju i poczucie bezpieczeństwa. Liczne badania potwierdzają, że stosowanie olejków eterycznych (w tym tych wymienionych powyżej) prowadzi do wzrostu poziomu oksytocyny, co z kolei przekłada się na subiektywne odczuwanie bezpieczeństwa przez rodzącą.
Bezpieczeństwo i zalecenia:
Choć aromaterapia jest uznawana za bezpieczną formę opieki okołoporodowej, przed zastosowaniem olejków eterycznych w ciąży lub porodzie, należy skonsultować się z położną, która stosuje aromaterapię w swojej praktyce. Listę takich położnych znajdziesz TUTAJ.
Żeby aromaterapia zadziałała należy również stosować olejki eteryczne wysokiej jakości.
W przypadku stosowania olejków eterycznych na skórę należy rozcieńczać je olejem nośnym, np. migdałowym lub jojoba.
Inne zalecenia dotyczące stosowania, bezpieczeństwa i wskazówki dotyczące rozcieńczania znajdziesz w naszej bazie plików do pobrania TUTAJ.
Pamiętaj:
Aromaterapia może wspierać kobiety rodzące, ale jej działanie i skuteczność uzależnione jest od wielu dodatkowych czynników. Ważne jest, aby skonsultować się z wykwalifikowanym personelem medycznym w celu dobrania odpowiedniej metody łagodzenia bólu i lęku porodowego.
Po porodzie:
Aromaterapia może mieć również pozytywny wpływ na zdrowie fizjologiczne i psychiczne po porodzie, m.in. zmniejszać depresję, zmęczenie, ból po cesarskim cięciu i ból po nacięciu krocza. O tym piszę w innych artykułach na blogu.
Badania naukowe do których odnoszę się w artykule:
Aromatherapy in Obstetrics: A Critical Review of the Literature – PubMed (nih.gov)
The effectiveness of aromatherapy in the management of labor pain: A meta-analysis – PMC (nih.gov)
